Abbasi Devleti - Müstazhir-Billah Dönemi (1094-1118)

Abbâsî Devleti'nin siyasi otoritesinin zayıfladığı, ancak hilâfet kurumunun sembolik gücünü muhafaza ettiği Müstazhir-Billâh dönemi (1094-1118), İslâm tarihi açısından kritik bir geçiş evresini temsil eder. Bu eser, söz konusu dönemde Bağdat merkezli Abbâsî hilâfetinin iç ve dış siyaseti, ilmî ve içtimâî yapıları ile iktisadî zeminini çok yönlü bir bakışla incelemektedir. Selçuklu sultanları ile halifelik makamı arasındaki ilişki ağları Fâtımî propagandası, Nizârî İsmâîlî tehdidi ve Haçlı saldırıları gibi meseleler, dönemin dinî ve siyasî atmosferini belirleyen temel unsurlar olarak derinlemesine ele alınmaktadır. Yazar, dönemin zengin kaynak külliyatından istifade ederek, sadece siyasî gelişmeleri değil; medreseler, ribatlar, meslekî yapılaşmalar ve sosyal sınıflar gibi toplumsal dinamikleri de çözümlemekte; böylelikle Bağdat'ın ilmî cazibesini ve şehir hayatının istikrarını vurgulamaktadır. Müstazhir - Billâh döneminde şekillenen yönetim pratikleri, akîdevî tartışmaların siyasî dengeye etkisi ve Abbâsî-Selçuklu ilişkilerinin çok merkezli yapısı, İslâm tarih yazımı açısından örnek bir analizle ortaya konulmaktadır. Müstazhir-Billâh'ın hilâfet dönemine dair bu akademik inceleme, gerek kullanılan klasik kaynakların zenginliği gerekse metodolojik derinliği ile hem Abbâsî tarihine dair önemli bir boşluğu doldurmakta hem de bu alanda çalışacak araştırmacılar için güvenilir bir başvuru eseri mahiyeti taşımaktadır. Siyasi otoritenin zayıfladığı ancak ilmî ve içtimâî yapıların direncini koruduğu bu dönem, tarihin akışı içinde önemli bir durak olarak yeniden anlamlandırılmaktadır.