Cehm B. Safvan’ın İtikadi Görüşleri ve Tesirleri (128/745-746)

İnsanlık tarihi boyunca, genel olarak dinlere baktığımızda, zaman içinde dinlerin mezheplere/ekollere ayrıldığını ve birbirinden farklı yorumlara gidildiğini görürüz. Bu belki de insanlığın sahip olduğu fıtrat gereği tabi karşılanması gereken bir durumdur. Unutulmaması gereken en önemli hususlardan birisi şudur ki; “mezhepler beşerî olgulardır.” İlahi olan dindir. Mezhepler ise (ekoller, anlayışlar, yorumlar vd.) beşer mahsulü durumlardır. Dinlerin, mezheplere/ekollere ayrılışı sadece İslam dinine mahsus bir hal değildir. Bu durum, Yahudilik için, Hristiyanlık için ve bütün dinler için de geçerli bir vakıadır. İnsanın olduğu yerde, farklı düşünüşler, farklı yorumlar ve farklı anlatımlar mutlaka var olacaktır ve olmaktadır da… İslam dünyasına baktığımızda da Hz. Peygamber (sav) efendimizin vefatından sonra başlayan düşünce farklılıklarının gündeme geldiğini görmekteyiz. Hz. Peygamberin vefatıyla beraber onun cenaze namazının nasıl kılınacağından, nereye defnedileceğinden tutun da halifenin nasıl seçileceğine, yerine bir vekil bırakıp bırakmadığına varıncaya kadar hayatın içinden birçok meselede farklı görüşler ortaya çıkmış ve farklı kanaatler ortaya konulmuştur. Peygamber (sav) efendimizin irtihalinin üzerinden zaman geçtikçe, fetihler neticesiyle İslam coğrafyası genişledikçe, farklı kabilelerden, milletlerden İslam’a girenler çoğaldıkça ihtilaflar da buna oranla farklılaşmış ve çoğalmıştır. Tabi ki bizim burada kast ettiğimiz Mezhep kavramı siyasi/itikadî ekoller fırkalardır. Yoksa amelî/fıkhî mezhepler değildir.