Delâil Edebiyatı;Gelişim Safhaları ve Siyer Yazıcılığı Üzerine Etkilerinin Tespiti

Delâil, bir peygamberin peygamberliğini ispat eden olguların tümünü ilmî kıstaslara göre ele alan eserlerin genel adıdır. Bu çalışma, Hz. Peygamber döneminden itibaren delâil edebiyatının ortaya çıkışını ve günümüze kadar süregelen ilmî seyrini anlamaya yönelik bir incelemedir. Çalışmanın temelini; delâil rivayetlerinin siyer kitapları içindeki varlığı, bu rivayetlerin zamanla müstakil eserlere dönüşümü ve gelişim süreci oluşturmaktadır. Bu doğrultuda; delâil rivayetlerinin hangi amaçlarla toplandığı, nasıl sınıflandırıldığı, diğer ilim dallarını nasıl etkilediği, müstakil bir disiplin hâline geldikten sonra hangi aşamalardan geçtiği ve hangi düşünsel çerçevede yorumlandığı gibi sorulara cevap aranmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda siyer eserlerindeki delâil rivayetleri tespit edilerek bir araya getirilmiştir. Elde edilen veriler, delâil eserleriyle karşılaştırılmış ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı araştırmada, delâilin Hz. Peygamber’in hayatının ayrılmaz bir parçası olduğu, ulemânın doğal bir süreç içinde bunu nesilden nesile aktardığı ve zamanla bu delâil rivayetlerinin, belirli amaçlar doğrultusunda müellifler tarafından toplanarak müstakil eserlere dönüştürüldüğü görülmüştür. Ancak delâil rivayetlerinin tek tek incelenmesi, farklı ilmî disiplinlerde emarelerinin görülmesi, mevcut literatürün yeniden yapılandırılması ve dağınık haldeki bilgilerin bir araya getirilmesi gibi hususlar; çalışmanın kapsamını genişlettiği gibi zorlu bir araştırma sürecini de beraberinde getirmiştir. Çalışmanın tamamlanması sonucunda delâil ilmî, bütüncül ve tarihsel perspektifle ortaya konulmuştur.