İngiltere Üzerine Notlar

“James’s Park gerçek bir taşra, İngiliz taşrasıdır. Devasa kadim ağaçlar, gerçek çayırlar, ördekler ve su kuşlarıyla dolu büyük bir gölet, inekler ve koyunlar kapalı bir alanda, her zaman taze olan otlarla beslenirler. Westminster Abbey’i çevreleyen dar yeşil alanda bile koyunlar vardır. Bu insanların kırsal yaşamı yürekten sevdiklerine kanaat getirirsiniz. Bundan emin olmak ve kanıtlarını bulmak için Chaucer’dan Shakespeare’e, Thomson’dan Wordsworth ve Shelley’e kadar edebiyatlarını okumak yeterlidir.” Edebî eserleri çözümlemede “ırk, çevre ve zaman” ilkesiyle kendi döneminde çığır açan Hippolyte Taine, yalnızca Avrupa’da değil, 19. yüzyıl Osmanlı edebiyat ve eleştiri çevrelerinde de derin izler bırakmıştır. Edebî metni tarihsel, toplumsal ve kültürel bağlamı içinde ele alma anlayışı, modern eleştirinin kurucu adımlarından biri olarak kabul edilir. İngiltere Üzerine Notlar, Taine’in 1861-1862 yıllarında gerçekleştirdiği İngiltere seyahatine dair gözlemlerinden oluşur. Victoria dönemi Britanya’sının toplumsal yapısını, kent hayatını, ahlaki değerlerini ve gündelik yaşamını derinlikli bir bakışla ele alan bu metin, bir medeniyetin zihin haritasını sunar. İngiliz ruhunu anlamaya çalışan bu dikkatli Fransız bakışı, döneminin alışkanlıklarını, sınıf yapısını ve çalışma ahlakını karşılaştırmalı bir perspektifle değerlendirir; yalnızca gözlemlemekle kalmaz, kendi ülkesine ve çağının toplumsal yapılarına da ayna tutar. Fransızcadan yapılan bu çeviriyle ilk kez Türkçeye kazandırılan İngiltere Üzerine Notlar, VakıfBank Kültür Yayınları etiketiyle okurlarını bekliyor. Yazar Hakkında: Hippolyte-adolphe Taine Fransız eleştirmen ve tarihçi. 21 Nisan 1828’de Vouziers (Ardenne)’de doğmuş, 5 Mart 1893’te Paris’te hayatını kaybetmiştir. İlk öğrenimini Rethel ve Paris’te tamamlar; yirmi yaşında École Normale Supérieure’e girer. Spinoza ve Hegel’e hayranlık duyar; doğa bilimlerine ise derin bir tutkuyla bağlanır. Taine, 19. yüzyılın en saygın ahlaki figürlerinden biri olarak kabul edilir. Bilime duyduğu karşılıksız bağlılık, yaşamı boyunca sürer. Fransız Devrimi’nin destansı anlatısını sorgulama cesareti göstererek edindiği itibarı riske atar. Felsefi düşüncesi, Alman idealizmi ile İngiliz pozitivizmi arasında bir sentez kurmaya çalışır; özgün bir kuramcı olmaktan çok, parlak bir yorumlayıcı olarak öne çıkar. Fransız düşüncesinin, Anglo-Germen düşüncenin tek yanlılıklarını dengelemek ve bu düşüncelerin canlı sonuçlarını yaymakla yükümlü olduğuna inanır. Estetik anlayışında başlangıçta Hegelci temelleri esas alır, ancak zamanla bu yaklaşımı natüralist öğelerle harmanlar. Irk, çevre ve tarihsel an gibi sanatı belirleyen etkenler üzerine kurduğu teori ve sanatsal değerlerin hiyerarşisine dair görüşleriyle tanınır; her ne kadar bu fikirler modern estetik tarafından eleştirilse de birey psikolojisinden çok tarihsel tiplerin çözümlemesindeki yetkinliğiyle dikkat çeker. Sanat, devlet ve toplumsal kurumlar üzerine yürüttüğü çözümlemelerle 19. yüzyıl düşünce dünyasında kalıcı bir iz bırakır.