Kur'an Yazmalarında Hicazi Yazı-Şam Evrakı Çerçevesinde Yeni Bir Tasnif Denemesi

İslâmî ilimlerin erken dönem tarihine ışık tutan kaynaklar arasında mushaf yazmaları özel bir yere sahiptir. Bu yazmalar, yalnızca metin aktarımının maddî formları olmaktan öte, inanç, sanat ve kültürün izlerini de barındıran tarihî belgeler niteliğindedir. Elinizdeki eser, bu belgeler arasında seçkin bir yere sahip olan ve İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesinde (TİEM) muhafaza edilen Şam Evrakı Koleksiyonu’nda yer alan Hicâzî-Kûfî hatlı mushaf yazmalarını konu edinmektedir. Koleksiyonun önemli bir kısmını oluşturan Kur’an yazmaları, çoğunlukla eksik ve dağınık yapraklardan oluşsa da erken İslâmî dönemin yazı üslubu, istinsah geleneği ve mushaf tasarımı açısından eşsiz bir örneklem sunmaktadır. Bu çalışma, hem klasik yazı türleri hem de bu türlerin mushaf kitabetinde uygulanışları açısından dikkate değer bir inceleme içermekte, buradan hareketle de Kur’an metninin erken dönem istinsah tarihine dair yeni perspektifler sunmaktadır. Erken dönem Kur’an ve mushaf tarihini rivayetlerin yanı sıra mushaf kitabeti pratiğine dayalı olarak da ele alması ve Hicâzî yazıyla ilgili mevcut tasniflerin eksiklerini belirleyerek daha yetkin bir tasnif önerisi geliştirmesi çalışmanın özgün yanını oluşturmaktadır. Mushaf tarihiyle ilgilenen uzmanların yanı sıra paleografi, İslam tarihi, yazı tarihi ve malzeme kültürü araştırmacıları için de zengin bir başvuru kaynağı niteliğinde olan eser, aynı zamanda, Kur’an’ın sadece ilâhî bir metin olarak değil, tarihsel bir olgu olarak da nasıl şekillendiğini anlamaya çalışan yeni kuşak araştırmacılar için metodolojik bir örnek teşkil etmektedir.